Gradačaćki bastion koji prkosi vremenu i prostoru…

[URL=http://imageshack.us][IMG]http://img215.imageshack.us/img215/6897/kula2zi8.jpg[/IMG][/URL]
Ako ste ljubitelj misterioznih utvrđenja, koja su nastala u dalekoj prošlosti ili ako želite da se upoznate sa najsvjetlijom bosanskom historijom, onda je najbolja solucija da se uputite na sjeveroistok BiH, da posjetite Gradačac. Grad se nalazi na obroncima Majevice i predstavlja raskrsče puteva za Šamc, Tuzlu, Brčko. Dakle, njegov geografski položaj strateški je bio izuzetno važan, pa je to uticalo da se baš na tom mjestu podigne komandna i vojna građevina kojom se može lako kontrolisati bilo koji putnik ili u najgorem slučaju neka vojska.
Sa ovih obronaka, pruža se izuzetan pogled na na cijelu Posavinu.
[URL=http://imageshack.us][IMG]http://img77.imageshack.us/img77/7971/kula4gn1.jpg[/IMG][/URL]

[URL=http://imageshack.us][IMG]http://img222.imageshack.us/img222/5460/zadnjakulacb4.jpg[/IMG][/URL]

Prema historijskim podacima tvrđava je dobila izgled, kakav danas zatičemo, između 1765. i 1824. godine. Za vrijeme austrougarske uprave unutar bedema su sagrađena dva objekta prvobitne civilne namjene, zgrada suda i gruntovnica.
Nalazi se na terenu koji sa svih strana pada prema sjevernoj kapi-kuli, gdje je teren najniži i tu se ujedno nalazi veza tvrđave sa centralnim dijelom civilnog naselja – čaršijom. Tvrđava ima dvije cjeline: Donji grad i unutar njega Gornji grad. Cijeli kompleks je opasan bedemima koji zatvaraju površinu od 35 ari, 91 m2. Karakteristično je da su pojedini dijelovi bedema i kule cijelog kompleksa građeni mnogo pažljivije klesanim kamenom nego mnogi drugi gradovi istog doba u Bosni. Prostor Starog grada ima oblik nepravilnog četverougaonika sa dužinom stranice od oko 180 – 200 m. U sjeverozapadnom dijelu tog prostora, izdvaja se akropola – Gornji grad, koji je ustvari tvrđava u tvrđavi. Linija bedema koji okružuju cijeli grad je izlomljena, a na jugoistočnom, jugozapadnom i sjeverozapadnom uglu se nazire linija osmougaonih bastiona, koji su sada zatrpani ili od kojih su samo ostali podzidovi. Unutar Donjeg grada su ostaci još jednog bastiona. U grad se ulazi kroz tri kapi-kule: iz čaršije kroz sjevernu glavnu kapi-kulu, zatim kroz južnu i zapadnu. Kapi-kule su skoro četverougaone osnove i imaju krovove na četiri vode pokrivene šindrom. Građene su klesanim kamenom.
Zapadni zid je jednostavno riješen, bez ukrasa i puškarnica. U unutrašnjosti kule se primjećuje da su zidovi do visine vrha luka brižljivo građeni, sa ujednačeno dimenzioniranim i klesanim blokovima, dok je gornji dio do krova građen nešto sitnijim i nemarnije slaganim kamenjem.
[URL=http://imageshack.us][IMG]http://img156.imageshack.us/img156/1971/265vm4.jpg[/IMG][/URL] [URL=http://imageshack.us][IMG]http://img222.imageshack.us/img222/7629/kula9cx7.jpg[/IMG][/URL]

Gornji grad (glavni dio utvrđenja – akropola), sa kulom Husein-kapetana nalazi se na najvišoj tački brijega, na sjevernoj strani tvrđavskog kompleksa. Leži na terasi koja ga okružuje sa južne i istočne strane. Sa sjeverne strane Gornjeg grada su vanjski bedemi koji pripadaju cijelom kompleksu. Gornji grad sa platformom (spomenutom terasom) zauzima površinu od oko 6 ari, a sama tvrđava na Gornjem gradu se prostire na površini od oko 3 ara.
Osnova tvrđave na Gornjem gradu je u obliku četverougaonika, prilagođena terenu. Na uglovima sjevernog bedema su tabije, a južnog velike kule. Duž zapadnog, ulaznog zida su kazamati koji se nalaze u podrumu južne kule (mali kazamat) i veliki kazamat, uz bedem od ulaza u tvrđavu, nasuprot malog kazamata.
Kula se sastoji iz dva dijela: glavnog objekta sa tri etaže i tornja koji zadire sa istočne strane i nadvisuje je sa još tri etaže.

Sahat-kulu je 1824. godine podigao Husein-kapetan Gradaščević, što potvrđuje ploča uzidana u objekat. U natpisu stoji: "Osnivač objekta je Husein-kapetan, sin Osman-kapetanov, kapetan gradačačke tvrđave. Godina 1240." (1824). Predstavlja najmlađi objekat ove vrste koji je podignut u osmanskom periodu u BiH . Sat je nakon 1878. godine kupljen u Beču. Novi sat je postavljen 1923. godine. Prestao je raditi u II svjetskom ratu, kada je sahat-kula korištena kao benzinsko skladište. Njena ukupna visina iznosi 22,0 m. Objekat ima prizemlje i pet spratova. Na južnoj strani su ulazna vrata. Od prizemlja do zadnjeg sprata vodi drveno stepenište sa 90 stepenica. Na četvrtoj etaži je po jedan prozorski otvor sa polukružnim završetkom, dimenzija, a na petoj etaži su četiri pravouugaona prozorska otvora. Svjetlost je u unutrašnjost objekta dovedena i pomoću uskih otvora koji se šire prema unutrašnjosti, a koji su raspoređeni od podnožja do vrha objekta.
[URL=http://imageshack.us][IMG]http://img210.imageshack.us/img210/7949/kula111gz5.jpg[/IMG][/URL]
Nekih 40–50 metara izvan gradskih zidina se nalazi Huseinov najveći arhitektualni doprinos: Husejnija džamija. Izgrađena u 1826., sadrži oktagonalnu kupolu i izrazito visoku munaru (25 metara). Tri manje oktagonalne kupole se nalaze iznad verande. Islamske dekoracije se mogu vidjeti na vratima, zidu kao i interijeru. Cijeli kompleks je opasan malim kamenim zidom i kapijom.

Cijeli grad je skoro neistražen. Mnoge tajne kriju se pod zemljom kao što su: postojanje srednjovjekovnog grada, razni podzemni hodnici i kazamati (u jugozapadnom uglu grada) građeni u osmansko doba. Na nadzemnim dijelovima trđave vidljivi su lukovi kazamata i podzemnih prolaza, ali ne i pripadajući im vertikalni dijelovi ulaza u te prostorije. Očito je da je tokom vremena bilo nasipanja terena, naročito unutar Gornjeg grada. Historijat gradnje cjelokupnog utvrđenja je nepotpun.
Kula Husein-kapetana Gradaščevića je restaurirana i prilagođena savremenim ugostiteljskim potrebama.